Transitiepad Kustlijnzorg en Vaargeulonderhoud
Het transitiepad Kustlijnzorg en vaargeulonderhoud werkt onder andere samen met het programma Innovaties in de Kustlijnzorg (IKZ), met het transitiepad Weg-, dijk- en spoormaterieel voor het varende materieel en processen waar emissiereductie van het materieel een rol speelt, en bij het overkoepelende landelijke programma Schoon en Emissieloos Bouwen.
Transitiepad Kustlijnzorg en vaargeulonderhoud; waar zetten wij op in?
Vanaf 2030 willen we het vaargeulonderhoud en kustlijnzorg, klimaatneutraal en circulair uitvoeren. Het transitiepad is de aanjager van deze veranderopgave. Vanuit de opgave klimaatneutraal ligt de focus op het beperken van de emissie van broeikasgassen (CO2-equivalenten) door de projecten. Tegelijkertijd beperken we naast CO2-eq waar mogelijk maximaal fijnstof, stikstofoxiden en andere schadelijke emissies.
Circulair uitvoeren richt zich op hoogwaardig hergebruik van materialen en halvering van het gebruik van primaire grondstoffen. Het transitiepad Kustlijnzorg en vaargeulonderhoud kijkt hierbij naar minder baggeren, met minder transportafstand baggeren en met minder of zonder emissies baggeren. Bij minder emissies baggeren ligt de focus op het verduurzamen van het varende materieel.
Hoe gaan we de transitie vormgeven?
De transitie is een flinke opgave. Een transitie die we in samenwerking met de markt en mede-overheden aangaan. We zoeken dan ook nadrukkelijk de samenwerking op met andere publieke opdrachtgevers en met marktpartijen. We onderscheiden hierin samenwerkingen voor het binnenlands vaargeulonderhoud en overige baggerwerken enerzijds en de kustlijnzorg en zout vaargeulonderhoud (zeegaand) anderzijds. Bij die laatste hebben we ook te maken met spelers op de internationale markt.
Uitdagingen genoeg, en ook kansen genoeg. Juist door vanuit de samenwerking te kijken naar welke innovaties nodig zijn, wat nu al haalbaar is en waar we de lat steeds hoger kunnen leggen kunnen we voortgang boeken. Onze aanpak is meerjarig. Zo zorgen we ervoor dat we de afgesproken koers vasthouden.
In 2021 bepalen we op hoofdlijnen de stappen en het tempo voor de periode tot 2030 en werken dat uit in een roadmap. We werken samen met partijen die hetzelfde doel en tempo willen hanteren, de rest dagen we uit en nodigen we uit om ook mee te doen.
Onze aanpak
We zorgen ervoor dat maatregelen die bijdragen aan het behalen van de ambitie, in de productiefase binnen Rijkswaterstaat komen. Parallel kunnen innovaties worden ontwikkeld en opgeschaald mits deze geschikt zijn om uiteindelijk in de productiefase te kunnen brengen. Om investeringszekerheid over de projectgrenzen heen te krijgen, gaan we onderzoeken hoe we zaken anders kunnen inrichten en of we ook andere taak- en rolverdelingen kunnen ontwikkelen. Denk aan langjarige contracten of aan alternatieve eigendomsconstructies voor duurzame schepen.
Concreet is onze eerste opgave om het projectontwerp te optimaliseren, door bij baggerprojecten uit te gaan van minder baggeren en met minder transport baggeren. Binnen de huidige (wettelijke) randvoorwaarden is deze optimalisatie vanuit kostenoogpunt al deels aanwezig. We zoeken kansrijke projecten waarin we voor innovaties fungeren als launching customer en zo innovaties in productie genomen kunnen worden. En uiteraard zetten we daarbij ook in op het ontwikkelen en delen van kennis èn op het monitoren van resultaten. Zodat dit uiteindelijke alle marktpartijen helpt om de stap naar klimaatneutraal en circulair werken te kunnen maken.
Bij aanbestedingen wordt voortaan altijd duurzaamheid uitgevraagd. Milieubeprijzen staat bij de inkoop centraal en er is sprake van gunningvoordeel voor de inschrijving met de laagste milieukosten (MKI)/hoogste reductie CO2-eq.
Verder onderzoeken we welke systeemsprong mogelijk is in de zeegaande markt. Daartoe werken we samen met het programma Innovaties in de kustlijnzorg (IKZ). Met dit programma streeft Rijkswaterstaat ernaar om met marktpartijen 1 of meer duurzame en kosteneffectieve innovaties te ontwikkelen om de ambitie van kustonderhoud zonder uitstoot van broeikasgassen te realiseren. Samen met de markt is gekozen voor het innovatiepartnerschap, waarin Rijkswaterstaat marktpartijen ondersteunt bij de ontwikkeling van hun innovatie. Deze ontwikkeling duurt meerdere jaren en kent een aantal go/no-go-momenten. Innovaties die de eindstreep halen past Rijkswaterstaat vanaf 2024 ten minste eenmaal toe in het kustonderhoud. Het programma IKZ is een belangrijke schakel in het transitiepad Kustlijnzorg en vaargeulonderhoud.