De circulair gebouwde snelweg van koningin Máxima
“Dat wordt mijn snelweg!”, reageert koningin Máxima wanneer ze hoort dat brugliggers uit de A9 Badhoevedorp-Holendrecht zijn hergebruikt in de A44. De koningin bezocht dinsdag de verbreding van de A9 bij Amstelveen en de Asphalt Recycling Train (ART) in Hilversum. Het was haar eerste werkbezoek na de zomervakantie en meteen eentje in de bouw- en infrasector. Een sector die vaak als traditioneel te boek staat en waar vernieuwing moeizaam van de grond komt, zo blijkt tijdens het werkbezoek.
Wanneer de koningin, uiteraard piekfijn gekleed, uit haar auto stapt bij aankomst in Amstelveen, klinkt op de achtergrond al de eerste vraag. “Zou de koningin zich ook omkleden voor de bouwplaats?”
Tijdens het werkbezoek staan circulariteit en duurzaamheid centraal. De verbreding van de A9 en de ART zijn gelijk twee projecten waarin duurzaamheid en innovatie centraal staan. Waar gedurende de dag meermaals wordt aangestipt dat de bouwsector een ‘klassieke’ sector is, laten beide projecten zien dat de bouw zich wel degelijk kan vernieuwen; mits de druk en de wil aanwezig is.
Marktplaats voor brugliggers
Bij de verbreding van de A9 moesten tien bruggen en vier viaducten verdwijnen. Daarbij werden in totaal 400 betonnen liggers geoogst, waarvan zo’n 40% herbruikbaar bleek. “Die zijn heel voorzichtig losgezaagd en afgevoerd”, vertelt projectleider Lammert Postma. Voor Amstelveen, waar de A9 de belangrijkste noord-zuidverbinding vormt, was dat geen eenvoudige klus: de weg mocht simpelweg niet te lang dicht.
244 liggers kregen een tweede leven, onder meer in de A44 bij de Kaag. Ook de provincie Noord-Holland gebruikte er enkele voor de N201 en een partij belandde in Limburg. Voor opslag werd een tijdelijke ‘brugliggerbank’ ingericht bij de zeesluis van IJmuiden, waar mede-overheden konden intekenen. Wanneer koningin Máxima hoort dat het grootste deel naar de A44 is gegaan, haar vertrouwde route naar Den Haag, reageert ze verrast: “Dat is mijn snelweg!”
Niet alle betondelen bleken geschikt voor hergebruik. De horizontale liggers uit 1968 en 1970 hielden verrassend goed stand en kunnen nog decennia mee, maar de verticale delen zaten vol scheuren. Die werden in 2023 binnen twee dagen gesloopt, een proces dat door Postma omschreven wordt als een soort ‘balletvoorstelling’. Het beton vond alsnog een bestemming, zij het laagwaardig, als funderingsmateriaal in dijken en wegen.
Infra-kenner
Al snel blijkt dat koningin Máxima weet waar ze het over heeft. Ze stelt scherpe vragen over de huidige staat van de kunstwerken in ons kikkerlandje. “We hebben een elektrisch wagenpark, en die zijn 2 tot 3 keer zwaarder; wat betekent dat op de huidige infra? Hoe kunnen we dat beter timen met hoeveel auto’s er rijden? Kunnen we dit niet meten met data en sensoren?”
Het blijkt een ingewikkelde kwestie. Roger Mol, hoofdingenieur-directeur Duurzaamheid en Leefomgeving en Chief Procurement Officer bij RWS, geeft dan ook aan dat de bouw een ‘klassiek wereldje’ is. Innovaties worden niet snel omarmd. “Ja, verandering is lastig”, merkt ook de koningin op.
Na het openingsgesprek in Amstelveen sluit de koningin af, tot groot plezier van menig bouwliefhebber, met de woorden: “Tijd om oranje aan te doen”.
Argentijnse Asfalttrein
Asfalt is vaak een nationaal te verkrijgen product, in tegenstelling tot staal en beton, wordt er uitgelegd. Daarnaast is asfalteren een traditioneel werkje. Waar normaal meerdere stappen nodig zijn, frezen, afvoeren, mengen, terugbrengen en aanbrengen, doet Asphalt Recycling Train (ART) alles in één beweging. En het enige exemplaar in Nederland, komt uit het thuisland van de koningin: Argentinië. Iets wat Máxima grappig vindt: “Daar is nog nooit een nieuwe asfaltindustrie geweest”.
De ART wordt een ‘trein’ genoemd omdat deze uit drie ‘wagonnetjes’ bestaat. De voorste verwarmt het asfalt, de tweede woelt het los (maar houdt de steentjes intact) en nummer drie walst alles opnieuw, direct ter plaatse. De wagonnetjes zijn verspreid over zo’n 100 meter, en op één dag bestraat de trein op dit moment een kilometer in Hilversum onder het toeziend oog van Rijkswaterstaat, D van der Steen en Dura Vermeer.
Het is sneller dan traditioneel asfalteren, maar is nog steeds in ontwikkeling, benadrukt Robbert Naus, innovatiemanager bij Dura Vermeer Infra. Zo komt er nog veel hitte van de machine af en wordt er nog gewerkt aan een afzuigsysteem. Het is daarnaast het zevende project van de ART, die sinds januari 2024 in Nederland is. Naus geeft aan dat ze nog aan het testen zijn met verschillende soorten asfalt, zoals zoab, voor ze met daadwerkelijke conclusies kunnen komen voor de toepasbaarheid van de trein.
Onder de mensen
Naus geeft aan dat zijn dochters jaloers zijn dat hij aanwezig was bij het werkbezoek van de koningin. “De koningin wilde niet de innovatie bekijken met de burgemeester en de directeur van Dura Vermeer, om het zo maar te zeggen. Ze wilde echt de mensen zien die het werk verrichten. Dat vind ik wel echt bijzonder.” Hij is sinds de ART in Nederland is betrokken bij alle projecten. Hij legt ook uit waarom in het ‘klassieke bouwwereldje’ dit soort werkbezoeken juist zo belangrijk zijn: “Om innovaties zichtbaarder te maken en de sector in beweging te krijgen.”
De vakmannen zijn daarnaast erg enthousiast over het bezoek van de koningin. Er worden selfies gemaakt en de koningin krijgt een rondleiding op de trein van één van de bouwers. “Ik heb zelfs nog nooit daar bovenop die trein gestaan”, grapt iemand van Rijkswaterstaat op de achtergrond.
