Toen Harry van der Giezen, beheeradviseur in Assen, voor het eerst hoorde over het selectief frezen van asfalt, zag hij meteen kansen. “We halen al jaren asfalt van de weg af,” zegt hij, “en we realiseren ons steeds meer hoeveel kwaliteit en waarde er in dit asfalt verborgen zit.” Daarom kiezen ze in Assen voor een aanpak die niet alleen geld en grondstoffen bespaart, maar ook emissies vermindert. Harry legt uit hoe het precies werkt.
Laag voor laag
Traditioneel wordt bij groot onderhoud en wegreconstructies het wegdek in één keer weg gefreesd of opgebroken. Alle asfaltlagen – deklaag, tussenlaag en onderlaag – verdwijnen dan op één hoop. “En dat is zonde,” benadrukt Harry. “Want juist de deklaag is vaak gemaakt van hoogwaardige materialen.” Of het nu gaat om een deklaag van AC Surf, SMA of ZOAB: als je die deklaag zorgvuldig verwijdert, ofwel selectief freest, kun je het asfalt weer hoogwaardig gebruiken in nieuwe deklagen. Zo verminder je de vraag naar nieuwe, schaarse grondstoffen en zorg je ook nog eens voor een lagere MKI-score bij nieuwe wegprojecten.
Harry legt uit hoe dat zit: “Bij asfalt dat bestaat uit steenslag 3 – het hoogwaardigste type steenslag - moeten nieuwe steentjes vaak uit het buitenland worden gehaald. Als je dit materiaal zorgvuldig kunt scheiden en hergebruiken, hoeft het niet opnieuw te worden geïmporteerd. Zo zorg je voor een lagere CO2-uitstoot en MKI-score.”
"“Voordat je begint, moet je weten wat er in de weg zit.”"
Goed begin: onderzoek en voorbereiding
De eerste stap om selectief te kunnen frezen wordt gezet in de voorbereiding van een wegonderhoudsproject: Assen voert altijd asfaltonderzoeken uit conform de Richtlijn omgaan met vrijgekomen asfalt (CROW-publicatie 210), om de (milieutechnische) samenstelling van het asfalt in kaart te brengen. Harry: “Voordat je begint, moet je weten wat er in de weg zit.” De laagopbouw, laagdiktes, asfaltmengseltype en teerhoudende lagen worden in beeld gebracht. Daarnaast doet de gemeente – tegelijkertijd – aanvullend onderzoek naar de eigenschappen van de deklaag, zoals het bitumengehalte, de penetratie van bitumen en het type steenslag. Harry: “Zo weet je of het asfalt geschikt is voor hoogwaardig hergebruik.”
Een belangrijke voorwaarde voor deze onderzoeken is dat het asfaltoppervlak groot genoeg is. “De aanvullende onderzoeken kosten tijd en geld, en zijn daarom meer de moeite waard wanneer je beschikt over een groter, homogeen wegoppervlak, vanaf ongeveer tweeduizend vierkante meter. Denk aan doorgaande wegen zoals rondwegen en gebiedsontsluitingswegen. Schat daarom goed in hoeveel asfalt van de weg moet worden verwijderd, en of het volume groot genoeg is om aanvullende onderzoeken te rechtvaardigen.”
Gegevens vastleggen bespaart tijd en geld
Heeft de wegbeheerder de kwaliteitsgegevens van de weg bewaard bij de eerste aanleg? Dan is uitgebreid aanvullend onderzoek niet altijd nodig. Daarom pleit hij voor een betere archivering van de kwaliteitsgegevens van de geleverde asfaltspecie en het aangelegd asfalt. “Als je vaker de historische gegevens kunt gebruiken die bij de aanleg zijn opgeslagen, bespaart dat je veel tijd en geld die je niet hoeft te besteden aan aanvullend onderzoek.”
Asfalt dat geschikt is bevonden voor hoogwaardig hergebruik, moet nog een paar stappen doorlopen om te kunnen worden geoogst. Zo moet het wegdek voor de freeswerkzaamheden schoongeveegd worden. Ook verwijdert de gemeente Assen markeringen en detectielussen voorafgaand aan het frezen, zodat het asfaltgranulaat schoon vrijkomt. Dit voorkomt dat verontreinigingen de kwaliteit van het geoogste asfalt verlagen. Harry: “Als er bijvoorbeeld nog wegmarkeringen op het asfalt zitten, zorgt dit bij hergebruik voor extra uitstoot bij de asfaltcentrale. Dat wil je voorkomen.”
Harry van der Giezen, beheeradviseur in Assen
Aangepast moederbestek, duidelijke afspraken
Assen heeft deze aanpak inmiddels structureel verankerd. “We hebben ons moederbestek aangepast,” vertelt Harry. “Daarin staat nu standaard beschreven dat aannemers de hoogwaardige deklagen apart moeten frezen en hoogwaardig moeten hergebruiken in nieuw asfalt.” Deze aanpassing zorgt voor duidelijkheid in de aanbesteding en uitvoering. Opdrachtnemers zijn zo verplicht gescheiden te werken en schoon materiaal aan te leveren bij asfaltcentrales of -hubs.
"“De standaard aanpak is selectief frezen, tenzij.”"
Asfaltgranulaat
Ook schrijft Assen actief voor hoeveel asfaltgranulaat in nieuwe mengsels moet worden toegepast. Dit zorgt ervoor dat het materiaal niet ergens op een hoop belandt, maar daadwerkelijk terugkomt op de weg. “We hebben als uitgangspunt: het asfalt moet volledig terug als circulair bouwmateriaal voor asfalt. We gebruiken het asfaltgranulaat niet meer in funderingen, zoals BRAC. Dat doen we al sinds 2018 niet meer. De standaard aanpak is selectief frezen, tenzij…”
Toch zijn er nog uitdagingen. Zo onderzoekt Assen nog hoe aannemers kunnen aantonen dat het vrijkomende asfalt daadwerkelijk opnieuw in de deklaag is verwerkt. “Hoewel de aannemer het hoogwaardige steenslagmateriaal apart moet afvoeren en opslaan, en zou moeten verklaren dat hij dit opnieuw gaat toepassen in een nieuwe deklaag, kunnen we dit nog lastig controleren.”
Weet wat je uitvraagt
Ook ziet Harry in de praktijk dat wegbeheerder steeds vaker over minder technische kennis beschikken of onvoldoende eisen aan nieuwe asfaltconstructies specificeren. Dit kan leiden tot keuzes die een ongewenste invloed hebben op de kwaliteit en dus levensduur van asfalt. “Als je bijvoorbeeld geen limiet stelt aan het percentage oud asfalt dat in een nieuw mengsel mag worden toegepast, dan kan het zo zijn dat een aannemer er zoveel mogelijk oud asfalt in verwerkt. Met als gevolg dat je iets krijgt dat je juist niet wilt. Weet wat je uitvraagt en waar je voor kiest.”
Meer weten?
Het Moederbestek van BouwCirculair geeft informatie over het Protocol Circulair Freesasfalt waarin een werkwijze voor selectief frezen is omschreven. Ook het Convenant Duurzaam Asfalt Noord-Nederland beschrijft bestekteksten voor het hoogwaardig selectief frezen.
De gemeente Assen staat open voor kennisdeling over selectief frezen of andere onderwerpen over asfalt. Neem contact op met de gemeente via h.giezen@assen.nl.