Transitiepad Spoor
Het transitiepad Spoor richt zich op het deel van de spoorinfrastructuur waar de trein overheen rijdt (de ‘bovenbouw’) en op het systeem voor energievoorziening. De bovenbouw bestaat uit vier hoofdonderdelen: (i) spoorstaven (rails), (ii) dwarsliggers, (iii) ballast en (iv) wissels. De energievoorziening betreft een verzameling objecten, systemen en materialen gerelateerd aan de energievoorziening van het spoor (de bovenleiding inclusief draagconstructie, gebouwen rond het spoor met technische installaties en de wisselverwarming).
De productie en verwerking van spoorstaven en dwarsliggers hebben de grootste milieu-impact.
Klimaatneutraliteit betekent voor het transitiepad Spoor dat er ten behoeve van de winning van materialen, productie van onderdelen, en aanleg en onderhoud van het spoor, netto nul uitstoot plaatsvindt van CO2-equivalenten.
Circulariteit betekent dat gebruikte producten en materialen na einde levensduur een andere, zo hoogwaardig mogelijke functie krijgen door bijvoorbeeld hergebruik op productniveau of hergebruik op materiaalniveau.
Daarnaast werken we samen met marktpartijen en kennisinstellingen om ruimte te geven aan duurzame innovaties.
Stand van zaken Transitiepad Spoor medio 2022
Met hergebruik, duurzamer materiaal en een langere levensduur van materialen werkt het transitiepad Spoor aan een lagere klimaatimpact van het spoor. Dat wil zeggen: bovenbouw (o.a. dwarsliggers, spoorstaven en wissels) en energievoorzieningssysteem (o.a. bovenleidingen en de wisselverwarming). Zo is er al een circulair en modulair railgebonden gebouw ontwikkeld, met onder meer wanden van bio-based materialen en een vloer van geopolymeerbeton.
Acties met grote impact
ProRail heeft in de roadmap Spoor in kaart gebracht hoe we klimaatneutraal en circulair kunnen worden. Daar kwam een actieplan uit, waarvan de eerste resultaten zich aandienen. Ieder materiaal heeft daarbij zijn eigen verhaal. De productie en verwerking van spoorstaven en dwarsliggers zorgen bijvoorbeeld voor de grootste milieu-impact vanwege de benodigde grondstoffen (ijzererts en beton) en het hoge energieverbruik bij productie en vervoer. Daarom kijken we hoe we die milieu-impact kunnen verlagen. Twee voorbeelden:
- Stalen spoorstaven zijn na 35-40 jaar versleten en worden dan vervangen. De vrijkomende spoorstaven gaan nu naar de aannemer. Uiteindelijk worden ze gerecycled. ProRail onderzoekt of we van oude spoorstaven ook nieuwe spoorstaven kunnen maken. Er zijn nog veel factoren onzeker: is de kwaliteit van de spoorstaven dan wel voldoende? Hoe snel gaan de duurzame ontwikkelingen in de staalindustrie? En is dit ook kansrijk op grote, internationale schaal? Dit soort vragen worden nu verder onderzocht.
- Ook van betonnen dwarsliggers werden 4 alternatieven van duurzaam restmateriaal getest. De evaluatie van de eerste testfase is net achter de rug. Nu bekend is welke het meest duurzaam en geschikt is, gaat ProRail aan de slag om deze dwarsliggers toe te passen.
Van uitdaging naar impact
We hebben een paar concrete maatregelen in handen, waarmee we serieuze resultaten kunnen bereiken: ca. 30% CO2-reductie en 50% gebruik van secundair materiaal. De materialen van het spoor moeten wel aan hoge eisen voldoen. In de zoektocht naar duurzamere materialen loop je daar nog wel eens tegen aan, en dat vergt onderzoek en tests. We hebben een interessante uitdaging om daar ideale oplossingen in te vinden die nog duurzamer zijn, maar toch voldoen aan de strenge eisen van het spoor.